Het effect van puntenstelsels op de verkeersveiligheid

Een literatuurstudie
Auteur(s)
Vlakveld, Drs. W.P.
Jaar
Puntenstelsels houden strafpunten bij voor verkeersovertreders, waardoor bij recidive sancties kunnen volgen, bijvoorbeeld een (tijdelijke) ontzegging van de rijbevoegdheid. Puntenstelsels bevatten meestal drie elementen die de verkeersveiligheid zouden kunnen bevorderen: afschrikking, selectie en correctie. Het afschrikkend effect bestaat uit de dreiging het rijbewijs te verliezen wanneer men verscheidene verkeersovertredingen maakt in een bepaalde periode. Men zal zich, zo wordt aangenomen, wel tweemaal bedenken voordat men een voorgenomen overtreding begaat. Door puntenstelsels kunnen in principe ook notoire 'brokkenpiloten' opgespoord worden nog voordat ze bij een ongeval betrokken raken (selectie). En doordat bij de meeste puntenstelsels de mogelijkheid bestaat om het puntentotaal te verminderen door een cursus te volgen, is er ook sprake van een correctief/educatief element. In meer en meer landen worden er puntenstelsels ingevoerd, al zijn er ook landen met een goede reputatie op het gebied van de verkeersveiligheid, zoals de Scandinavische landen en Nederland, die geen puntenstelsel kennen. De populariteit van puntenstelsels heeft er vermoedelijk mee te maken dat het als rechtvaardig wordt beschouwd dat recidivisten zwaarder worden aangepakt dan mensen die incidenteel een verkeersovertreding begaan. Mogelijk omdat het effect op de verkeersveiligheid vanzelfsprekend wordt geacht en mede doordat effectmetingen complex zijn, is er betrekkelijk weinig onderzoek gedaan naar de effecten van puntenstelsels op de verkeersveiligheid. Uit dat wat er bekend is lijkt het blijvend effect van puntenstelsels klein te zijn: hooguit enkele doden - het tijdelijke effect direct na de introductie (door overschatting van de kans het rijbewijs te verliezen) niet meegerekend. Wel is wetenschappelijk verantwoord onderzoek bekend naar de verschillende elementen van puntenstelsels. De conclusie is dat er een afschrikkend effect is, maar omdat dit alleen optreedt vlak nadat men strafpunten heeft opgelopen, is het effect op de verkeersveiligheid gering, zeker bij een geringe kans om gepakt te worden. Voor veel 'brokkenpiloten' zou selectie door het puntenstelsel en uitsluiting van het verkeerssysteem te laat komen. Dit komt doordat de meeste overtredingen onbestraft blijven en bij de meeste puntenstelsels mogelijkheden tot correctie worden geboden. Het is momenteel nog niet bekend of cursussen correctief werken, wanneer deze zijn gericht op het tegengaan van verkeersovertredingen anders dan rijden onder invloed. Er zijn geen effectstudies bekend waaruit een afname van het aantal recidivisten blijkt. Hoewel de roep om een puntenstelsel reeds lang bestaat en er een groot maatschappelijk draagvlak voor is, is er tot op heden (nog) geen puntenstelsel ingevoerd in Nederland. Dit heeft drie oorzaken: 1) het effect op de verkeersveiligheid is ook in het verleden laag ingeschat, 2) er is angst voor de bureaucratie die gekoppeld is aan het bijhouden van punten, en 3) puntenstelsels harmoniëren slecht met de 'Wet Mulder'. Door deze mogelijkheid om overtredingen administratief af te handelen op basis van het kenteken kon de pakkans aanzienlijk vergroot worden. Punten dienen echter aan personen en niet aan kentekens te worden toegekend. Als geen afstand gedaan wordt van de Wet Mulder, dan kunnen er alleen punten toegekend worden bij staandehouding. Van alle geconstateerde overtredingen is slechts 12,8% op grond van staandehoudingen. Er zullen naar verwachting jaarlijks hooguit enkele doden minder in het verkeer vallen wanneer in Nederland een puntenstelsel van gemiddelde strengheid zou worden ingevoerd. Dit houdt bijvoorbeeld in dat de rijbevoegdheid tijdelijk zou worden ontzegd wanneer een bestuurder binnen twee jaar drie keer wordt staande gehouden voor een grovere overtreding (bijvoorbeeld 20 tot 30 km/uur te hard rijden). Een groter effect dan enkele bespaarde doden per jaar is te verwachten als de pakkans (via staandehoudingen) aanzienlijk verhoogd kan worden.
The road safety effect of demerit point systems; a literature study Demerit point systems (also known as penalty points) keep count of penalty points of traffic offenders, which means that recidivists can be punished by, for example, a (temporary) disqualification from driving. Demerit point systems usually contain three elements that could promote road safety: deterrence, selection, and correction. The deterrence effect consists of the threat of losing the driving licence if one commits various traffic offences during a particular period. The assumption is that one will think twice before committing an intended offence. Demerit points can, in principle, also catch notorious so-called accident-prone drivers before they get involved in a crash (selection). As most systems offer the opportunity of decreasing the point total by following a course, a corrective/educative element also exists. Demerit point systems are being introduced in more and more countries, although there are countries with a safe reputation, such as the Scandinavian countries and the Netherlands, that do not have such a system. The popularity of such systems is probably the result of them being seen as just in treating recidivists harsher than those who only offend incidentally. Relatively little research has been done on the road safety effects of such systems, possibly because their effect is regarded self-evident and because effect measurements are complex. From what is known, the lasting effect appears to be small: a few deaths at the most. This does not take into account the temporary effect immediately after the introduction, i.e. overestimating the chance of losing ones driving licence. However, reliable research is known into the various elements of such systems. The conclusion is that there is a deterrence effect, but because this is only for a short period after a driver has been 'awarded' penalty points, the road safety effect is slight, certainly considering the small chance of getting caught. For many accident-prone drivers, selection by the points system and exclusion from traffic would be too late. This is because most traffic offences are left unpunished and, in most systems, correction possibilities are offered. At the present moment, it is not yet known if courses work correctively, if they are aimed at preventing offences other than drink driving. There are no effect studies known which show a reduction in the number of recidivists. Although there has been a demand for a demerit point system for a long time now, and it has wide social support, no such system has been introduced in the Netherlands up till now. There are three reasons for this: 1) the road safety effect was, and is still estimated as being low, 2) there is a fear of bureaucracy that goes with keeping track of points, and 3) such systems harmonize poorly with the 'Mulder Law'. This law makes it possible to settle offences administratively by using the registration number on the number plate, and has increased greatly the chance of getting caught. Points, however, are awarded to people and not to vehicles. If the Mulder Law is not repealed, points can only be awarded when drivers are stopped. Only 12.8% of all registered offences were as a result of being stopped. The expectation is that, if an average strictness is applied, only several road deaths a year will be saved by a demerit point system in the Netherlands. This, for example, involves a temporary disqualification from driving if a driver is stopped three times within two years for a serious offence (e.g. speeding by 20-30 km/h). A greater effect than several road deaths a year is expected if the chance of getting caught (by being stopped) is greatly increased.
Rapportnummer
R-2004-2
Pagina's
30
Gepubliceerd door
SWOV, Leidschendam

SWOV-publicatie

Dit is een publicatie van SWOV, of waar SWOV een bijdrage aan heeft geleverd.