Verkeersveiligheidsprognose voor de update van de IMA-2021

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat laat om de vier jaar berekeningen uitvoeren die de toekomstige verkeersvraag inzichtelijk maken op het hoofdwegennet, hoofdspoornet en hoofdvaarwegennet. Voor deze zogeheten Integrale Mobiliteitsanalyse (IMA) van het ministerie heeft SWOV in 2021 een verkeersveiligheidsprognose uitgevoerd, zowel voor aantallen doden en ernstig verkeersgewonden als voor de maatschappelijke kosten die daaraan verbonden zijn.[1] Het ministerie heeft SWOV in 2023 gevraagd om deze verkeersveiligheids­prognose tot 2040 te actualiseren voor een tussentijdse update van de IMA-2021.

Sinds de prognose uit 2021 zijn er nieuwe schattingen van de maatschappelijke kosten van verkeersslachtoffers beschikbaar gekomen en zijn de definitie en bepalingsmethode van het aantal ernstig verkeersgewonden aangepast.[2] Ook is er sinds 2021 een aantal (beleids)ontwikkelingen gaande die mogelijk invloed hebben op de verkeersveiligheid en die niet zijn meegenomen in de eerdere prognose. Deze nieuwe prognose voor de update van de IMA-2021 bestaat daarom uit twee onderdelen:

1. nieuwe prognoses voor de maatschappelijke kosten van ernstige verkeersslachtoffers in 2040 (dodelijk en ernstig gewond) met de nieuwe kosteninschattingen van verkeers­slachtoffers en de nieuwe aantallen ernstig verkeersgewonden;
2. mogelijke (kwalitatieve) verkeersveiligheidseffecten van een aantal nieuwe ontwikkelingen voor het prognosejaar 2040 ten opzichte van 2021.

Herberekening maatschappelijke kosten in 2040

Voor de herberekening van de prognose van maatschappelijke kosten zijn geen nieuwe slachtoffer­­prognoses gedaan, maar is uitgegaan van de eerdere slachtofferprognoses voor de IMA-2021.1 Deze IMA-2021-prognoses waren onder andere gebaseerd op mobiliteitsprognoses uit de Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving (WLO), waarbij met een ‘hoog’ en ‘laag’ scenario is gewerkt. In de IMA-2021 werden de maatschappelijke kosten van ernstige verkeers­slachtoffers in 2040 geschat op € 12,7 miljard (WLO Laag) / € 13,2 miljard (WLO Hoog).

Voor deze nieuwe kostenprognose hebben we wel gerekend met aangepaste aantallen ernstig verkeersgewonden, als gevolg van de wijzigingen in definitie (naar MAIS3+) en in de methode om letsel te classificeren. Verder is gerekend met de geactualiseerde maatschappelijke kosten per verkeersslachtoffer, die voor het merendeel bestaat uit immateriële kosten. Vooral door een stijging in deze kostenpost, zijn de kosten per verkeersslachtoffer veel hoger dan in de vorige bepaling.

Voor de update van de IMA-2021 komt SWOV daarmee tot een prognose van de maatschappelijke kosten van ernstige verkeersslachtoffers in 2040 van € 18,1 miljard (WLO Laag) / € 18,9 miljard (WLO Hoog).

Verkeersveiligheidseffecten van nieuwe ontwikkelingen

Het ministerie heeft SWOV een aantal nieuwe maatregelen en ontwikkelingen aangereikt voor beoordeling op mogelijke verkeersveiligheidseffecten. Het betreft onder andere aanpassingen aan regels (helmplicht voor snorfietsers), verplichte invoering van voertuigveiligheidssystemen (ISA en AEB) in nieuwe auto’s, en het programma ‘Fit for 55’ in het kader van de EU-klimaatdoelstellingen. Sommige van deze effecten kunnen kwantitatief ingeschat worden, met behulp van literatuur of kennis van eerdere beleidsaanpassingen, maar veel effecten worden vooral kwalitatief beschouwd. Alle effectschattingen zijn gedaan op basis van aannames en kennen daarom een bepaalde onzekerheid.

De verwachte effecten in 2030 en 2040 zijn als slachtofferbesparingen op jaarbasis weergegeven in onderstaande tabel. Deze effecten zijn individueel per ontwikkeling beschouwd en kunnen niet worden opgeteld.

Samenvatting verkeersveiligheidseffecten van nieuwe ontwikkelingen. Jaarlijkse besparing van aantallen doden en ernstig verkeersgewonden (EVG = MAIS3+) in 2030 en 2040 ten opzichte van 2021.