Soms moet er iets gebeuren voor er iets gebeurt

Verkenning van mogelijkheden om de haalbaarheid van de verkeersveiligheidsdoelstellingen te vergroten
Auteur(s)
Aarts, L.T.; Eenink, R.G.; Weijermars, W.A.M.; Knapper, A.; Schagen, I.N.L.G. van
Jaar

Recente verkenningen van SWOV laten zien dat het onzeker respectievelijk onwaarschijnlijk is dat de doelstellingen voor doden (maximaal 500 in 2020) en ernstig verkeersgewonden (maximaal 10.600 in 2020) gehaald zullen gaan worden. Dit ondanks de inspanningen die zijn beschreven in de Beleidsimpuls Verkeersveiligheid 2012 van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Maatschappelijke organisaties en politiek hebben aangegeven het niet acceptabel te vinden als deze situatie tot minder ambitieuze doelstellingen zou leiden. Zij hebben SWOV opgeroepen te bezien welke extra maatregelen de haalbaarheid van de doelstellingen kunnen vergroten. Deze verkenning is daar de weerslag van. Nieuwe maatregelen stuiten echter al gauw op barrières, waarvan gebrek aan geld en draagvlak de belangrijkste zijn. Rekening houdend met deze beperkingen, brengt dit rapport mogelijkheden in beeld waarmee Nederland kan ‘opschakelen’ naar meer verkeersveiligheid in 2020. De resultaten zijn samengevat  in een aantal mogelijke scenario’s die  inspiratie kunnen bieden voor een maatschappelijke en politieke discussie over te maken keuzen ten aanzien van de verkeersveiligheid in Nederland.

Het onderzoek is als volgt uitgevoerd.

Literatuurstudie

Als eerste is een korte literatuurstudie uitgevoerd naar factoren die een rol spelen bij het ontstaan van draagvlak. Hierbij is zowel gekeken naar eerdere studies over draagvlak in relatie tot verkeersveiligheidsbeleid, algemene literatuur uit de psychologie (draagvlak), bestuurskunde (beleidsprocessen bij innovaties), sociologie (innovaties) en transportkunde (innovaties). Deze studies bieden zicht op de verschillende krachten die van invloed zijn op draagvlak en innovaties. Ook is gekeken naar theorieën over innovaties omdat in deze studie nieuwe maatregelen centraal staan.

Maatregelverkenning

Vervolgens zijn met experts ideeën voor maatregelen verzameld die de verkeersveiligheid aanzienlijk kunnen verbeteren. Het gaat hierbij om maatregelen die:

  • Invloed hebben op een groep of oorzaak die veel in ongevallen voorkomt, én
  • Een potentieel groot en kwantificeerbaar effect heeft op deze groep of oorzaak, én
  • Vóór 2020 in redelijke mate kunnen zijn ingevoerd en dus daadwerkelijk effect kunnen hebben.

Uiteindelijk heeft dit achttien maatregelen opgeleverd waarvan zowel de effectiviteit in 2020 is geschat als de barrières op het gebied van kennis, draagvlak en geld die nu vermoedelijk invoering van de maatregel verhinderen.

Draagvlakverkenning

Per maatregel zijn relevante organisaties geïdentificeerd. Met 36 organisaties is daadwerkelijk gesproken en zijn de volgende vragen verkend:

  1. Wat staat implementatie van (nieuwe) verkeersveiligheidsmaatregelen in de weg?
  2. Hoe kijkt uw organisatie aan tegen de achttien maatregelen en waarom?
  3. Welke ideeën heeft jullie organisatie waarmee de verkeersveiligheid richting 2020 op een hoger plan kan komen?

Uit de resultaten komt naar voren dat een groot deel van de organisaties problemen ziet op het terrein van geld, urgentie en kennis. Verschillende typen organisaties leggen daarbij wel andere accenten. De meeste oplossingen die worden genoemd betreffen specifieke interventies, die vooral ingrijpen op (overtredings)gedrag of gedragsbeïnvloedende maatregelen betreffen.

Van de achttien maatregelen die zijn voorgelegd lijkt een aantal er zonder heel veel extra inspanning in enige vorm te komen (strategische vervoers­keuzen, progressief boetesysteem, informerende snelheidsassistent, ‘automatic brake assist’ voor motorrijders). Met name de maatregelen die voor doelgroepen inbreuk maken op het gevoel van vrijheid, worden als controversieel ervaren (bijvoorbeeld helmplicht voor snorfiets en voor fietsers (vooral ouderen) en het alcoholslot voor doelgroepen). Betere wegverlichting stuit met name op andere belangen die dominanter lijken dan verkeersveiligheid, m.n. milieu, en de maatregelen die betrekking hebben op infrastructuur kampen vooral met het probleem ‘geld’.

Opschakelscenario’s

Er zijn verschillende scenario’s denkbaar om in Nederland ‘op te schakelen’ en tot grotere slachtofferbesparingen te komen. Op basis van verschillende combinaties van maatregelen waarvoor meer of minder draagvlak is, of maatregelen die meer of minder kosten, zijn de volgende vier opschakel­scenario’s opgesteld:

  1. breed gedragen en goedkoop opschakelen;
  2. breed gedragen opschakelen, maar grote investeringen nodig;
  3. goedkoop opschakelen, maar momenteel weinig draagvlak;
  4. maximaal opschakelen.

In alle vier deze scenario’s lijkt de doelstelling voor doden haalbaar, die van ernstig verkeersgewonden komt alleen in scenario 2 en 4 bij gunstige mobiliteitsontwikkelingen mogelijk binnen bereik.   

Tot slot

Het doel van deze verkenning was om extra maatregelen in kaart te brengen die voor 2020 effect kunnen sorteren, die op (enig) draagvlak mogen rekenen en die relatief betaalbaar zijn. Hiermee wil SWOV een bijdrage leveren aan het debat over de haalbaarheid van de doelstellingen voor verkeersveiligheid en over het beleid en de maatregelen die hieraan ten grondslag liggen. Deze insteek is bewust beperkt: het gaat om extra maatregelen ten opzichte van bestaande maatregelen en maatregelen uit de Beleidsimpuls Verkeersveiligheid. Daarnaast zijn er nog veel andere maatregelen denkbaar en zijn er ontwikkelingen gaande die veel kunnen betekenen voor de verkeersveiligheid. Te denken valt aan voortdurende technologische innovaties in voertuigen maar ook aan en langs wegen en in het verkeersmanagementsysteem.

De begrenzing van deze verkenning betekent niet dat het debat beperkt moet blijven tot de genoemde achttien maatregelen of zelfs tot de ambities tot 2020. Ook is duidelijk dat er veel actoren zijn die – in goede samenwerking – aan de veiligheid kunnen bijdragen. Wat dat betreft zijn de vier scenario’s vooral bedoeld als inspiratie. Het doel ‘veilig thuiskomen’ is, net als bereik­baarheid en duurzaamheid, een kernkwaliteit van ons verkeerssysteem. Een belangrijke vraag is: hoe ver wil Nederland gaan bij het verder verbeteren van de verkeersveiligheid? Dat is natuurlijk zowel een politieke als een maatschappelijke vraag. Gelet op de aantallen slachtoffers, het leed maar ook de kosten van verkeersonveiligheid, hopen wij dat dit rapport bijdraagt aan een zo goed mogelijk antwoord. Investeren in meer verkeersveiligheid loont.

Achieving the road safety targets; Exploring the opportunities for increasing the feasibility

Recent SWOV outlooks indicate that it is uncertain, respectively unlikely that the targets for traffic fatalities (a maximum of 500 in 2020) and serious road injuries (a maximum of 10,600 in 2020) will be met. This is despite the efforts described in the Policy Stimulus Road Safety 2012 of the Ministry of Infrastructure and the Environment. Societal organizations and politics have indicated to find it unacceptable if this situation were to lead to less ambitious targets. They asked SWOV to investigate which additional measures can increase the feasibility of the targets. The present outlook presents the results. However, new measures rapidly encounter barriers, the most important of which are lack of money and lack of public support. Taking into account these limitations, this report presents possibilities which can be used in the Netherlands to upscale to increased road safety in 2020. The results have been summarized in a number of possible scenarios that could inspire a social and political discussion about choices that could be made concerning road safety in the Netherlands.
The research was carried out as described below.

Literature study

First, a modest literature study was carried out into the factors that play a role in gaining public support. Studies that were investigated were previous SWOV-studies on support in relation with road safety policy, general scientific literature on the psychology  of public support, public administration (policy processes in innovations), sociology (innovations) and on transport science (innovations). These studies provide a view on the different forces that affect public support and innovations. Theories about innovations were considered because new measures are at the core of this study.

Exploration of measures

Then ideas for measures that can significantly improve road safety were gathered together with experts. This referred to measures that:

  • have an impact on a group or cause that is frequently involved in crashes, ánd
  • have a potentially large and quantifiable impact on this group or cause, ánd
  • may reasonably be introduced before 2020 and can therefore have a real effect.

This yielded eighteen measures of which the effectiveness in 2020 was estimated as well as the barriers in the fields of knowledge, public support and money that now presumably prevent introduction of the measure.

Exploration of support

For each measure relevant organizations were identified. We actually contacted 36 organizations and explored the following questions:

  1. What prevents the implementation of (new) road safety measures?
  2. What does your organization think of the eighteen measures and why?
  3. Which ideas does your organization have to bring road safety to a higher level by 2020?

The results indicate that many of the organisations see problems in relation with money, urgency and knowledge. Different types of organizations did put different accents. Most solutions that are mentioned are specific interventions, which mainly concern (offending) behaviour or behavioural measures.

It seems possible to implement some of the eighteen measures that were presented without much additional effort (e.g. strategic transportation choices, progressive fining system, informative speed assist and ‘automatic brake assist’ for motorcyclists). Particularly, the measures that violate a target group’s feeling of freedom are experienced as controversial (e.g. compulsory helmet use for light moped riders and for cyclists (especially the elderly) and the alcohol lock for specific target groups). Better road lighting in particular encounters other interests which seem more dominant than road safety; infrastructural measures on particular often meet with the problem 'money'.

Upscaling scenarios

Several scenarios may be considered for ’upscaling’ in the Netherlands and to realize greater reductions in the numbers of casualties.  Based on different combinations of measures which find support to a greater or lesser extent, or measures of higher or lower cost, the following four  scenarios for ‘upscaling’ have been designed:

  1. Widely supported and cheap upscaling;
  2. Widely supported upscaling, but requiring high investments;
  3. Cheap upscaling but little public support at present;
  4. Maximal upscaling.

In each of the four scenarios, the target for fatalities seems feasible, whereas for serious road injuries only scenarios 2 and 4 may possibly bring the target within reach when the mobility developments are favourable.

Epilogue

The purpose of this exploration was to identify additional measures that may have an impact before 2020, that can count on (some) public support and that are relatively affordable. This way, SWOV would like to contribute to the debate on the feasibility of the road safety targets and on underlying policies and measures. This approach is deliberately limited: it concerns additional measures as opposed to existing measures and measures from the Policy Stimulus Road Safety 2012. In addition, many other measures are conceivable and present developments that considerably influence road safety. These include continuous technological innovations in vehicles but also technological innovations on roads and alongside roads and by means of traffic management.

The limitation of this exploration does not mean that the debate should be restricted to the listed eighteen measures or even to the ambitions until 2020. It is also clear that there are many actors that – in good cooperation – can contribute to road safety. In that respect, the four scenarios are primarily intended to be an inspiration. Like accessibility and sustainability, the goal ‘coming home safely’ is a core quality of our traffic system. An important question is: how far are we willing to go in the Netherlands in improving road safety? That, of course, is both a political and a social question. Taking into account the numbers of casualties, the suffering but also the costs resulting from unsafe traffic, we hope that this report will be a contribution to finding the best possible answer. Investing in road safety improvement pays off.

Rapportnummer
R-2014-37A
Pagina's
84 + 120
Gepubliceerd door
SWOV, Den Haag

SWOV-publicatie

Dit is een publicatie van SWOV, of waar SWOV een bijdrage aan heeft geleverd.