Dit rapport maakt deel uit van het project ‘Ongevalspatronen en ongevalsrisico’s per wegtype’. In dit project staat de relatie tussen de verschillende wegtypen in Nederland en bepaalde ongevalspatronen en -risico’s centraal. Onder ongevalspatroon verstaan we in deze studie de verdeling van de voorkomende ongevallen over verschillende ongevalstypen (botspartners, manoeuvres) en over verschillende klassen van ongevalsernst. De verwachting is dat op duurzaam-veilig ingerichte wegen bepaalde ongevalstypen (bijna) niet meer zullen voorkomen. Voorbeeld hiervan zijn ongevallen als gevolg van inhaalmanoeuvres: dit type ongeval zal niet meer voorkomen op duurzaam-veilig ingerichte enkelbaans stroomwegen vanwege de ‘harde’ scheiding die dan op de middenas is aangebracht. Er worden dus verschuivingen in het ongevalspatroon van wegtypen verwacht. Dergelijke verwachtingen zouden gebruikt kunnen worden om het totale effect van maatregelen bij de omvorming tot duurzaam-veilige wegcategorie te schatten. In deze deelstudie is onderzocht wat de ongevalspatronen zijn van de diverse bestaande (‘oude’) wegtypen. Welke ongevalstypen komen voor op de verschillende wegtypen en hoe is de verdeling naar botspartners, type manoeuvre en ongevalsernst? Voor de analyse is gebruikgemaakt van bestanden met ongevalsgegevens en wegkenmerken van de volgende (oude) wegtypen: verkeersaders in bebouwde kommen, het tweede- en derde-ordewegennet en doorgaande A- en N-wegen (binnen en buiten de bebouwde kom). Deze zijn aan de hand van de diverse wegkenmerken nader onderscheiden in sub-wegtypen. Bij de opsporing van ongevalspatronen is vooral gelet op díe ongevalstypen en -kenmerken, die fors beïnvloed zullen worden als gevolg van de nieuwe duurzaam-veilige situatie. Er is onder andere gelet op de volgende relevante ongevalstypen: - Inhaalongevallen, oversteekongevallen op wegvakken door voetgangers en (brom)fietsers, aanrijdingen tegen geparkeerde auto’s, obstakelongevallen. Door de nieuwe duurzaam-veilige wegsituaties zullen deze typen ongevallen naar verwachting minder voorkomen. - Bromfietsongevallen. Door de nieuwe regel ‘Bromfiets op de rijbaan’ zullen deze ongevallen worden beïnvloed (frequentie, locatie, botspartners). - Kruispuntongevallen. Dit ongevalstype zal worden beïnvloed doordat in het nieuwe systeem op elk kruispunt snelheidsbeperkende maatregelen en/of voorrangsregelingen worden toegepast. Verder is de ernst van het ongeval als relevant kenmerk beschouwd. In een duurzaam-veilig systeem neemt niet alleen het aantal ongevallen af, maar ook de ernst van de ongevallen die toch nog gebeuren. Resultaat van de ongevallenanalyse is een serie ongevalspatronen. Van alle onderscheiden sub-wegtypen is van vele relevante ongevalstypen de (absolute en relatieve) frequentie weergegeven, evenals een indicatie van de ongevalsernst. De twee wegtypen buiten de bebouwde kom (A- en N-wegen en 2e- en 3e-ordewegen) blijken overeenkomsten te hebben in hun ongevalspatroon wanneer ook een aantal belangrijke wegkenmerken overeenkomt (aantal rijbanen, rijstroken en parallelvoorzieningen). Dit geldt ook voor de twee wegtypen binnen de bebouwde kom (A- en N-wegen en verkeersaders). De vergelijking wordt echter bemoeilijkt doordat bij A- en N-wegen alleen letselongevallen konden worden beschouwd, en bij de andere wegtypen zowel letsel- als UMS-ongevallen. Wat de ongevalsernst betreft is voor de 2e- en 3e-ordewegen buiten de bebouwde kom en verkeersaders binnen de bebouwde kom vastgesteld dat een ongeval ernstiger afloopt voor een verkeersdeelnemer, naarmate de massa van zijn voertuig afneemt (van vrachtauto tot voetganger). Op de 2e- en 3e-ordewegen buiten de bebouwde kom ligt de ongevalsernst in het algemeen iets hoger dan op verkeersaders binnen de bebouwde kom. Ook op de A- en N-wegen is de ongevalsernst van diverse ongevalstypen binnen de bebouwde kom lager dan buiten de bebouwde kom, met name voor fietsongevallen op wegvakken.
Accident patterns on existing urban and rural roads This report is part of the project ‘Accident patterns and accident rates per road type’. This project focusses on the relation between the various road types in the Netherlands and certain accident and rate patterns. With an accident pattern we mean in this study the distribution of accidents among various accident types (crash opponents, manoeuvres) and various classes of accident severity. On sustainably-safe designed roads it is expected that certain accident types hardly ever occur anymore. An example of this are accidents occurring as a result of overtaking manoeuvres; this accident type will no longer occur on sustainably-safe designed single lane through-roads because of the ‘hard’ separation that has then been installed in the median axis. Shifts in the accident pattern of road types are thus expected. Such expectations could be used to estimate the total effect of measures taken to redesign them into a sustainably-safe road category. This part of the project has studied the accident patterns of the various existing (‘old’) road types. What types of accident occur on the various road types and what is the distribution of crash opponents, manoeuvres, and accident severity? The analysis has used databases with accident data and road features of the following (old) road types: urban through-roads, the 2nd and 3rd order road network, and major A and N roads (urban and rural). Using the various road features, these were then divided into road sub-types. When looking for accident patterns, special attention was paid to those accident types and features that will be strongly influenced as a result of the new sustainably-safe situation. Among others, attention was paid to the following accident types: - Overtaking accidents; crossing over accident on segments by pedestrians, cyclists, and (light) mopedists; collisions with parked cars; and obstacle accidents. It is expected that these will occur less often with the new sustainably-safe road situations. - Moped accidents. The new rule of ‘Moped on the carriageway’ will influence their frequency, location, and collision partners. - Crossroad accidents. This accident type will be influenced by the new system of applying speed reducing measures and/or right-of-way regulations. Moreover, the accident severity was also considered to be a relevant feature. In a sustainably-safe system, not only does the number of accidents decrease, but also the severity of those that do occur. The result of the accident analysis was a series of accident patterns. For all the distinguished road sub-types, the frequency (absolute and relative) of many relevant accident types is presented, as well as an indication of the accident severity. The two types of rural roads (A and N roads and the 2nd and 3rd order roads) seem to have similarities in their accident pattern when a number of important road features are also similar: number of carriageways, lanes, and parallel provisions. This also applies to the two urban road types (A and N roads and through-roads). However, the comparison was hindered because on the A and N roads only injury accidents could be used, whereas on other road types both injury and MDO accidents. As far as the accident severity is concerned, for the rural 2nd and 3rd order roads and the urban through-roads it was determined that the accident severity for a road user increases as his vehicle mass decreases (from lorry to pedestrian). On the rural 2nd and 3rd order roads the accident severity is, in general, slightly greater than on urban through-roads. Also on the A and N roads, the accident severity of various urban accident types is lower than on rural roads, especially the bicycle accidents on road segments.
