Dit rapport beschrijft een voorstel voor een systeem voor kwaliteitszorg voor verkeersveiligheid in het wegontwerp en —beheer. Het rapport is het resultaat van verschillende activiteiten rondom kwaliteitszorg voor verkeersveiligheid die de SWOV binnen het onderzoeksprogramma 2007-2010 heeft uitgevoerd. De eerste hoofdstukken zijn een weergave van deze eerdere activiteiten. In Hoofdstuk 1 wordt ingegaan op de begrippen kwaliteit en kwaliteitszorg en op hoe deze samenhangen met verkeersveiligheid. Ook worden in Hoofdstuk 1 de drie aspecten beschreven die van belang zijn bij kwaliteitszorg voor verkeersveiligheid: het beschikbaar zijn van kennis, het aanwezig zijn van richtlijnen en handboeken die op deze kennis zijn gebaseerd, en de correcte toepassing hiervan door de betrokken medewerkers. Het huidige rapport gaat vooral in op het laatste punt en legt dus de nadruk op de inhoudelijke deskundigheid, de wijze van toepassen (of afwijken) van richtlijnen, en de verankering van verkeersveiligheid in de werkprocessen. Hoofdstuk 2 beschrijft kwaliteitszorg in theorie en praktijk. Dit hoofdstuk is gebaseerd op een verkennende studie en een pilotstudie over dit onderwerp. In Hoofdstuk 3 wordt een mogelijke procedure beschreven voor de implementatie van een systeem voor kwaliteitszorg binnen werkprocessen van (provinciale) wegbeheerders. Deze procedure leunt zwaar op de PDCA-cyclus (PLAN, DO, CHECK, ACT). Voorgesteld wordt om bij elke ontwerpfase de PDCA-cyclus te doorlopen en vooral in de CHECK-fase aandacht te besteden aan mogelijk in te zetten kwaliteitsinstrumenten. De voorgestelde procedure was onderwerp van een brede consultatieronde onder zeven provinciale wegbeheerders (Hoofdstuk 4). De interviews die zijn gehouden, bevestigen het beeld dat al was ontstaan in eerdere fasen van het project. De geïnterviewden geven aan dat naar hun mening verkeersveiligheid geborgd is, omdat men zich baseert op handboeken en richtlijnen, én omdat er deskundige medewerkers zijn. Het proces is echter niet transparant en als er onverhoopt toch iets misgaat, bijvoorbeeld in de betrokkenheid van verkeersveiligheidsdeskundige, of als er wordt afweken van handboeken en richtlijnen, is niet meer te achterhalen in welke fase van het proces daar de oorzaak van ligt. Daarom worden in Hoofdstuk 5 aanbevelingen gedaan voor verbetering van dit proces, waarbij weer wordt aangesloten bij de aandachtspunten zoals benoemd in Hoofdstuk 1: de deskundigheid van betrokken personen, de toepassing van handboeken en richtlijnen, en de verankering van verkeersveiligheid in de werkprocessen. 1. De SWOV beveelt aan om meerdere personen (van binnen of buiten de organisatie) aan te wijzen als verkeersveiligheidsdeskundigen en eisen te stellen aan de kennis die deze persoon of personen in huis dient of dienen te hebben. 2. De SWOV beveelt aan om in de initiatieffase duidelijker op te schrijven op welke richtlijn men zich heeft gebaseerd bij het ontwerp. Als dit een eigen standaard is, moet ook ergens omschreven staan of deze standaard afwijkt van de richtlijn. In dat geval moet in de procesdocumenten beschreven staan wat de mogelijke effecten zijn op de verkeersveiligheid, en welke compenserende maatregelen zijn genomen. 3. De SWOV beveelt aan om verkeersveiligheidskeuzen schriftelijk vast te leggen om ze transparant te maken. Er zal daarom bekeken moeten worden op welke wijze de PDCA-cyclus gekoppeld kan worden aan bestaande procesbeschrijvingen of overdrachtsdoumenten. 4. De SWOV beveelt aan om verkeersveiligheid bij het prioriteren van de projecten expliciet als beoordelingscriterium mee te nemen. 5. De SWOV beveelt aan om bij de implementatie van een systeem voor kwaliteitszorg aan te sluiten bij bestaande werkprocessen. Een dergelijk systeem zal maatwerk moeten zijn en kan dan ook geen totaaloplossing zijn voor alle wegbeheerders. Het CROW kan bijvoorbeeld een handleiding voor een kwaliteitszorgsysteem voor verkeersveiligheid uitwerken. De SWOV wil hier graag een bijdrage aan leveren.
A quality assurance system for road safety in road design and road management; Materials for a manual This report describes a proposal for a quality assurance system for road safety in road design and management. The report is the result of various SWOV activities in the field of quality care in the multi-year research programme 2007-2010. The early chapters are an account of these earlier activities. Chapter 1 discusses the concepts quality and quality assurance and how they relate to road safety. Chapter 1 also goes into the three aspects that are important for quality assurance in road safety: the availability of knowledge, the presence of guidelines and manuals that are based on this knowledge, and their correct application by those involved. This report especially discusses the latter topic and will therefore focus on road safety expertise, the manner of applying (or deviating from) the guidelines, and embedding road safety in the work processes. Chapter 2 discusses quality assurance in theory and in practice. This chapter is based on an implementation of a system for quality assurance in working processes of (provincial) road authorities. This procedure leans heavily on the PDCA cycle (PLAN, DO, CHECK, ACT). The proposal involves going through the PDA cycle in every design phase and to specifically paying attention to the quality assurance tools that can be used in the CHECK phase. The proposed procedure was discussed in a broad consultation among seven provincial road authorities (Chapter 4). The interviews that were held confirm the picture that arose in earlier phases of the project. The persons who were interviewed indicate that in their opinion road safety is secured because manuals and guidelines are followed ánd because experts are doing the job. However, the process is not transparent if anything unexpectedly does go wrong, e.g. in the involvement of a road safety expert, or if the manuals and guidelines are deviated from, it is impossible to trace in which phase of the project the cause can be found. In Chapter 5 recommendations are therefore made to improve this process. The improvements are related to the points of interest that were introduced in Chapter 1: the expertise of the persons involved, the application of manuals and guidelines, and the embedding of road safety in the work processes. 1. SWOV recommends appointing various persons (inside or outside the organisation) as road safety experts and making high demands on the knowledge this person or these persons must have. 2. SWOV recommends recording more specifically which guideline was used for the design in the initiative phase. If this is one's own standard, it must be specified somewhere where this standard deviates from the guideline. In that case the process documents must contain a description of the possible road safety effects and which compensatory measures have been taken. 3. SWOV recommends specifying the road safety choices in writing to make them transparent. It will then be necessary to investigate how the PDCA cycle can be linked to existing process descriptions or transfer documents. 4. SWOV recommends explicitly including road safety as an assessment criterion in prioritizing the projects. 5. SWOV recommends joining in with existing work processes for the implementation of a quality assurance system. Such a system will need to be custom-made and can therefore not be a complete solution for all road authorities. CROW, for example, can draw up a manual for a road safety quality assurance system. SWOV will be pleased to be of assistance here.
