In het onderzoek Categorie, vormgeving en gebruik van wegen wordt kennis verzameld over zichtbare kenmerken van wegen die nodig zijn om ervoor te zorgen dat: - weggebruikers weinig of geen moeite hebben met het herkennen van de wegsoort en de bijbehorende verkeerssituaties; - zij daarbij de juiste verwachtingen hebben over het verloop van de weg en over de aanwezigheid en het gedrag van weggebruikers; - zij begrijpen welk gedrag van hen gewenst wordt en zich liefst zonder nadenken zo gedragen als de bedoeling is. Het onderzoek bestaat uit experimenten en literatuurstudie. Dit rapport betreft de literatuurstudie. Voorlopig is een selectie gemaakt van specifiek onderzoek naar wegen buiten de bebouwde kom (met uitzondering van snelwegen), en algemeen onderzoek naar de invloed van (het waarnemen van) wegkenmerken en wegsoorten op gedrag. Uit de literatuur komt als gemeenschappelijk element naar voren dat het wegdek van groot belang is - met name de breedte, de indeling in banen en stroken en het wegverloop. Ook het landschap dan wel de aard van het grondgebruik langs de weg vormt een factor van belang. Het meeste onderzoek gaat over rijsnelheid. Hoe de rijsnelheden per wegsoort met zichtbare maatregelen kunnen worden verlaagd, is nog lang niet uitgemaakt. Wel lijkt het mogelijk met waarschuwingstekens de aandacht te trekken waar dat nodig is. Meer algemeen zouden ribbellijnen en -vlakken uitgeprobeerd kunnen worden om de oplettendheid van automobilisten te vergroten of ongemak te geven bij ongewenst gedrag. Uit de aangehaalde literatuur blijkt verder dat de waarneming van de weg en omgeving op verschillende manieren kan doorwerken in het gedrag van de weggebruiker. Bijgevolg zijn er ook diverse manieren om het gedrag te beïnvloeden. Er worden drie mogelijkheden onderscheiden: 1.Met behulp van goed zichtbare onderdelen van het wegbeeld wordt de weggebruiker geholpen en wordt diens gedrag rechtstreeks ingeperkt; 2.Onderdelen van het wegbeeld geven een indruk van wat komen gaat en beïnvloeden aldus het gedrag van de weggebruiker `langs een omweg'; 3.Het beeld van de weg roept een gemoedstoestand op (bijvoorbeeld een mate van oplettendheid of opwinding, of een gevoel van onveiligheid); deze gemoedstoestand werkt door in het gedrag van de weggebruiker. Onderzoek naar het categoriseren van wegbeelden door weggebruikers is betrekkelijk nieuw. Hoewel het nog niet goed bekend is welke indelingen weggebruikers zelf maken, lijkt het verstandig bij de keuze van zichtbare maatregelen de herkenbaarheid van de wegsoort als uitgangspunt te nemen. De ontwikkelingen op het gebied van simulatie van wegbeelden maakt het steeds beter mogelijk om de werking van zichtbare maatregelen vooraf in het laboratorium te onderzoeken. Dat neemt niet weg dat de werkelijke gevolgen voor het gedrag en de veiligheid pas blijken bij toepassing in de praktijk. Om zeker te zijn dat de bedoelingen van een maatregel begrepen worden, is het nodig die maatregel te ondersteunen met voorlichting aan weggebruikers, regels en tekens
Category, design and use of roads In the study Category, design and use of roads, knowledge is collected about the apparent characteristics of roads that are needed to ensure that: -road users have little or no difficulty in recognising the type of road and the associated traffic situations; -they have the correct expectations in that regard concerning the course of the road and the presence and behaviour of other road users; -they understand what behaviour is expected of them and behave as intended, preferably automatically. The study consists of experiments and a literature study. This report concerns the literature study. For the time being, a selection has been made of specific studies of roads outside the built up area (with the exception of motorways) and general research has been conducted into the influence of road characteristics and road types on behaviour through observation. The literature shows that one element is shared amongst the studies: the road structure is of great importance - specifically the width, the organisation into carriageways and lanes and the course of the road. Also, the surroundings and the type of land use along the road represents a factor of importance. Most of the research related to driving speed. How driving speeds can be reduced per road type using visible measures is still not certain. It does seem possible to use warnings signs to draw attention where necessary. In more general terms, ribbed lines and surfaces could be tested to establish whether these can enhance the alertness of motorists or cause discomfort in case of undesirable behaviour. From the literature quoted, it also appears that observation of the road and surroundings can have an effect on the behaviour of the road users in different ways. As a consequence, there are also different ways to influence behaviour. Three possibilities are distinguished: 1.Using easily visible parts of the road and immediate surroundings, the road user is assisted in his task and his behaviour is directly controlled; 2.Parts of the road and immediate surroundings offer an impression of what lies ahead, helping to influence the behaviour of the road users `via a detour'; 3.The impression the road gives elicits a state of mind (e.g. a level of alertness or excitation, or a feeling of danger); this mood affects the behaviour of the road user. Research into the classification of roads by road users is relatively new. Although it is not yet certain what classification road users would make themselves, it seems advisable to take the identification of the road type as point of departure with the selection of visible measures. Developments in the field of simulated road images make it increasingly feasible to perform preliminary studies of the effect of visible measures in the laboratory. Nevertheless, the actual consequences for behaviour and safety will only become apparent following their application in practice. To be certain that the intentions of a measure are understood, it is necessary to support that measure with information campaigns for road users, as well as rules and signs
