Gebruik van de Ontwerpwijzer Fietsverkeer

Bekendheid en toepassing van richtlijnen voor fietsinfrastructuur onderzocht met enquêtes, diepte-interviews en veldwaarnemingen
Auteur(s)
Bax, C.A.; Petegem, J.H. van; Giesen, M.
Jaar

Fietsers lopen een groot risico in het verkeer, vooral om ernstig gewond te raken. Hiervoor zijn meerdere oorzaken, zoals toenemende drukte op het fietspad, gebruik van mobiele apparatuur op de fiets, en ook de vormgeving en het onderhoud van de fietsinfrastructuur. SWOV heeft eerder geconcludeerd dat Duurzaam Veilig weinig aandacht besteed heeft aan de kwaliteit van de fietsinfrastructuur. Weliswaar hebben de basisprincipes voor veiligheid een plaats gekregen in de Ontwerpwijzer Fietsverkeer, maar geluiden uit het fietsveiligheidsveld en constateringen op straat wekken de indruk dat de richtlijnen in de praktijk vaak niet of slechts gedeeltelijk worden toegepast. Waar richtlijnen wel zijn toegepast wordt vaak niet of te laat gesignaleerd dat de infrastructuur te ver in kwaliteit is achteruitgegaan of niet meer aan de nieuwste richtlijnen voldoet. Uit overleg met professionals uit de fietserswereld bleek dat men het belangrijk vindt om de oorzaken van de discrepantie tussen de richtlijnen en de bestaande fietsinfrastructuur te onderzoeken. Dit kan mogelijkheden opleveren om de toepassing van richtlijnen te verbeteren.

We beantwoorden twee onderzoeksvragen:

  1. In welke mate (indicatief!) worden veiligheidsrelevante richtlijnen voor fietsinfrastructuur al dan niet toegepast?
  2. Wat zijn de belangrijkste redenen om richtlijnen al dan niet toe te passen?

Het onderzoek richt zich specifiek op de Ontwerpwijzer Fietsverkeer en kijkt naar fietsvoorzieningen in gemeenten, voornamelijk op 50km/uur-wegen binnen de bebouwde kom. Met behulp van kennis uit de bestuurskunde en de criminologie is ‘het gebruik’, of in criminologische termen ‘de spontane naleving’ van de Ontwerpwijzer bestudeerd. Onderzoeksliteratuur uit deze vakgebieden vermeldt een aantal factoren die het gebruik van de Ontwerpwijzer zouden kunnen beïnvloeden. Deze factoren zijn onder andere verwerkt in een enquête die is afgenomen onder ongeveer zeventig gemeenten. Verder zijn data verzameld door diepte-interviews met zes gemeenten te houden en door de fietsinfrastructuur van twee gemeenten te observeren en te beoordelen.

Gemeenten en provincies gebruiken de Ontwerpwijzer Fietsverkeer weinig tot regelmatig, vooral voor het opzoeken van ingewikkelde zaken en details. Vooral de aanbevelingen over de breedte van de fietspaden, ribbelmarkering voor fietspaaltjes en de obstakelvrije afstand hebben gemeenten vaak niet toegepast op hun fietsinfrastructuur. Kosten en gebrek aan ruimte zijn hier vaak debet aan, evenals een goede afstemming met andere gemeentelijke afdelingen. Verder spelen acceptatie van de richtlijnen en sociale druk van collega’s een belangrijke rol bij het naleven van de richtlijnen. Bovenstaande bevindingen sluiten aan bij eerder onderzoek naar het gebruik van richtlijnen in de bestuurskunde en de criminologie.

Use of the Design Guide for Bicycle Traffic; Familiarity with and application of the guidelines for bicycle infrastructure investigated by means of surveys, in-depth interviews, and field observations

Cyclists have a considerable risk in traffic, especially of sustaining serious injury. There are multiple causes, such as overcrowding on the bicycle path, use of mobile equipment on the bike, and also the design and maintenance of the cycling infrastructure. SWOV has previously concluded that Sustainable Safety has paid little attention to the quality of the cycling infrastructure. Although the basic road safety principles were incorporated in the Design Guide for Bicycle Traffic, sounds from the field of bicycle safety  and field observations in the streets suggest that in actual practice the guidelines often are not or only partially applied. Where the guidelines have been applied, the observation that the infrastructure has regressed too far in quality or no longer meets the latest standards, is slow or fails to be made at all. Consultation with professionals from the field of cycling showed that they find it important to investigate the causes of the discrepancy between the guidelines and the existing cycling infrastructure. This may create opportunities to improve the application of the guidelines.

We will answer two research questions:

  1. To what extent (indicative!) are safety-related guidelines for cycling infrastructure applied or not applied?
  2. What are the most important reasons for applying or not applying the guidelines?

The research focuses specifically on the Design Guide for Bicycle Traffic and examines bicycle facilities in municipalities, mainly on 50 km/h roads in urban areas. Using knowledge from public administration and criminology, the ‘use’, or ‘spontaneous compliance’ in terms of criminology ', of the Design Guide was studied. Research literature from these fields mentions a various factors that could affect the use of the Design Guide. These factors were incorporated in a survey that was conducted in approximately seventy municipalities. Furthermore, data was collected in in-depth interviews with six municipalities and by observing and assessing the cycling infrastructure of two municipalities. 

Municipalities and provinces make little to regularly use of the Design Guide for Bicycle Traffic, especially to look up complicated matters and details. Especially the recommendations on the width of the bicycle paths, on rumble strips in front of bollards in bicycle paths, and on the obstacle-free zone, have often not been applied by municipalities to their cycling infrastructure. Costs and lack of space are often to blame, as well as lack of proper rapport with other municipal departments. Furthermore, acceptance of the guidelines and social pressure from colleagues play an important role in complying with the guidelines. The above findings are consistent with earlier research on the use of guidelines in public administration and criminology.

Rapportnummer
R-2014-23A
Pagina's
40 + 17
Gepubliceerd door
SWOV, Den Haag

SWOV-publicatie

Dit is een publicatie van SWOV, of waar SWOV een bijdrage aan heeft geleverd.