Het aantal verkeersdoden heeft lange tijd een dalende trend laten zien. De laatste jaren stagneert deze daling echter en in 2018 vielen er 65 verkeersdoden meer dan in 2017. Deze ontwikkeling en de daarop volgende speculaties in de media, vormden voor SWOV reden om, aanvullend op de standaardanalyses die ieder jaar worden uitgevoerd voor de Monitor Verkeersveiligheid (Weijermars et al., 2019), extra onderzoek uit te voeren naar de recente ontwikkelingen in het aantal verkeersdoden. Dit rapport doet verslag van deze extra analyse en vormt samen met R-2019-22A de basis voor de Monitor Verkeersveiligheid 2019 (R-2019-22).
In de eerste plaats hebben we de ontwikkeling in het aantal verkeersdoden in 2018 in een bredere context geplaatst door 1) de ontwikkeling over een iets langere termijn (1996-2018) te beschouwen en 2) de ontwikkeling in Nederland te vergelijken met de ontwikkeling in andere landen. De conclusie is dat het aantal verkeersdoden in 2018 hoger was dan verwacht zou worden op basis van de ontwikkeling tot en met 2017, maar is – uitgaande van p ≤ 0,05 – net niet statistisch significant. Nadere analyse van de ontwikkeling in de trend laat zien dat de daling in het aantal verkeersdoden vanaf rond 2009/2010 steeds verder lijkt af te zwakken en rond 2013 lijkt om te slaan in een stijging. De toename van het aantal verkeersdoden in 2018 is dus fors, maar past in de al eerder ingezette trend van een steeds ongunstiger ontwikkeling in het aantal verkeersdoden. Ook in diverse andere Europese landen is de laatste jaren sprake van een minder gunstige ontwikkeling, maar Nederland is een van de weinige landen waar het aantal verkeersdoden in 2018 hoger was dan in 2010.
Vervolgens zijn we nagegaan bij welke groepen slachtoffers de ongunstige ontwikkeling en de toename in het aantal verkeersdoden in 2018 is terug te zien. Uit deze analyse blijkt dat het aantal verkeersdoden zich in de periode 1996-2018 het minst gunstig heeft ontwikkeld voor berijders van scootmobielen en 80-plussers en dat ook het aantal verkeersdoden onder fietsers zich minder gunstig heeft ontwikkeld dan het totaal aantal verkeersdoden. Wat betreft de toename in het aantal verkeersdoden in 2018 ten opzichte van 2017, vallen de volgende groepen op:
Tot slot zijn we nagegaan welke factoren hebben bijgedragen aan de ongunstige ontwikkeling in het aantal verkeersdoden. Op basis van de informatie uit de Monitor (Weijermars et al., 2019) zijn we nagegaan in hoeverre mobiliteitsontwikkelingen, weersveranderingen, en ontwikkelingen in verkeersveiligheidsbeleid en verkeersveiligheidsindicatoren een rol gespeeld kunnen hebben. Voor dit onderdeel is ook gebruikgemaakt van een onderzoek naar de toename in het aantal verkeersdoden in 2015 (Weijermars et al., 2016). De volgende factoren hebben mogelijk een rol gespeeld in de minder gunstige ontwikkeling in het aantal verkeersdoden vanaf ongeveer 2009/2010:
Al deze mogelijke verklaringen betreffen geleidelijke ontwikkelingen die bijgedragen (kunnen) hebben aan een geleidelijke verandering in de trend in het aantal verkeersdoden. Voor zover bij ons bekend, hebben zich in de factoren die de verkeersveiligheid kunnen beïnvloeden, geen grote plotselinge wijzigingen voorgedaan die een verklaring zouden kunnen vormen voor de toename in het aantal verkeersdoden in 2018.