Dit rapport doet verslag van een vragenlijstonderzoek dat is uitgevoerd onder verkeersdeelnemers van 60 jaar en ouder in de provincie Drenthe. Het onderzoek maakt deel uit van het grotere project ‘Verkeersveiligheid van oudere verkeersdeelnemers in Drenthe’ dat de SWOV uitvoert voor het Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe. Het belangrijkste doel van het vragenlijstonderzoek is het in kaart brengen van kennisleemten en -behoeften van oudere verkeersdeelnemers in Drenthe, ten behoeve van een op te zetten communicatiecampagne. Van verschillende Drentse gemeenten zijn adressen verkregen van personen van 60 jaar en ouder. Deze mensen hebben een vragenlijst toegestuurd gekregen met het verzoek deze in te vullen en te retourneren aan de SWOV. Van de 1200 geadresseerden hebben 388 de vragenlijst teruggestuurd voor de sluitingsdatum: een tamelijk hoog responspercentage van 32,3%. In de vragenlijst waren de volgende onderwerpen opgenomen: verkeersgedrag, het functioneren in het verkeer, de invloed van medicijnen en ziekte, keuring en training, kennis van (nieuwe) verkeersregels, ervaringen met verkeerssituaties en medeweggebruikers, en algemene vragen. De meestgebruikte vervoerwijzen door ouderen in Drenthe zijn de auto (als bestuurder), de fiets en lopen. De fiets wordt vooral gebruikt voor woon-werkverkeer, winkelen, hobby’s en plezierritjes. De auto (als bestuurder) wordt ook vaak gebruikt voor winkelen. Tevens gebruikt men de auto als bestuurder veel voor een dagje uit of familiebezoek, en voor ziekenhuisbezoek. Veelgenoemde ongemakken waar oudere verkeersdeelnemers in vergelijking tot vroeger meer last van hebben, zijn verminderde soepelheid van nek en schouders en minder goed dingen kunnen onthouden. De jongere leeftijdsgroepen geven vooral aan dat dit enigszins geldt, terwijl een aanzienlijk deel van de personen van ouder dan 74 aangeeft dat dit in sterke mate geldt. Het meest toegepaste compensatiegedrag voor deze ongemakken is: minder vaak in duisternis rijden, op rustige tijdstippen reizen en meer afstand houden tot andere verkeersdeelnemers. Ongeveer de helft van de respondenten gebruikt dagelijks medicijnen. Als het verkeersgedrag wordt aangepast wegens ziekte of medicijngebruik, dan gebeurt dit meestal door minder vaak in duisternis te reizen, op rustige tijdstippen te reizen en vaker met iemand mee te rijden. Een meerderheid van de respondenten is op de hoogte van de keuringsprocedures rond het verlengen van het rijbewijs vanaf het 70ste jaar. Ook hebben de meeste respondenten kennis over nieuwe of veranderde verkeersregels. Minder bekend is men met de BROEM-cursus (rijvaardigheidsritten georganiseerd door het BReed overleg Ouderen En Mobiliteit). Een meerderheid heeft hier nog nooit van gehoord maar beoordeelt (na uitleg) de cursus wel als nuttig. Situaties op kruispunten zonder verkeerslichten worden door de respondenten vaak als lastig aangemerkt. Dit geldt zowel voor automobilisten als voor fietsers en voetgangers. Voor automobilisten gelden korte invoegstroken en verkeerspleinen nog specifiek als lastige situaties. Lastige situaties die men vaak tegenkomt, zijn kruispunten met slecht uitzicht, onvoldoende afgescheiden fietspaden en te smalle fietspaden. Vervelende gedragingen van medeweggebruikers betreffen vooral bromfietsers of fietsers die onvoorzichtig rijden, automobilisten die weinig afstand houden en automobilisten die te hard rijden. De meerderheid van de respondenten geeft aan behoefte te hebben aan meer informatie over een aantal onderwerpen. Het gaat dan vooral om: effecten van fysieke ongemakken op verkeersdeelname, keuringsprocedures, de BROEM-cursus en nieuwe of veranderde verkeersregels. In de meeste gevallen gaat de voorkeur uit naar het verspreiden van een folder, waarbij soms wordt opgemerkt dat de folder persoonlijk gericht moet zijn, goed leesbaar moet zijn (groot lettertype) en afkomstig moet zijn van een gezaghebbende instantie.
Knowledge gaps and needs among elderly road users in Drenthe; A questionnaire study This report deals with a questionnaire study carried out among road users of 60 years old and older in the province of Drenthe. The study is part of the larger project entitled 'Road safety of elderly road users in Drenthe' that SWOV is conducting for the Drenthe Traffic and Transport Board. The most important purpose of the questionnaire study was to map the knowledge gaps and needs of elderly road users in Drenthe in order to set up a communication campaign. Addresses of people of 60 years old and older were obtained from a number of boroughs in Drenthe. These people received a questionnaire with a request to complete it and return it to SWOV. 388 of the 1200 recipients returned their questionnaires on time; quite a large response of 32%. The following subjects were asked about: traffic behaviour, functioning in traffic, the influence of medicines and illness, testing and training, knowledge of (new) traffic rules, experiences with traffic situations and other road users, and general questions. The transport modes most often used by the elderly in Drenthe are car (as driver), bicycle, and walking. The bicycle is especially used for getting to and from work, shopping, hobbies, and leisure. The car (as driver) was also often used for shopping, a day out, visiting family, and hospital visits. Ailments which elderly road users often mentioned as a larger problem in comparison with the past are a decline in suppleness of the neck and shoulders, and being less able to remember things. The younger age groups mention that this is a slight problem, whereas many of those older than 74 say that this is often a problem. The compensation behaviour most often used for these ailments is driving less in the dark, travelling during quiet periods, and keeping a greater distance from other road users. Approximately half of the respondents uses medicines daily. If traffic behaviour is adjusted because of illness or medicine use, this is usually done by travelling less during hours of darkness, by travelling during quiet periods, and by travelling together with somebody else more often . The majority of the respondents was aware of the testing procedures for extending a driving licence from 70 years old. Most of them also know about new or altered traffic rules. There is less knowledge about the so-called BROEM course, the special driving ability course for the elderly, organised by BReed overleg Ouderen En Mobiliteit (Platform for Elderly and Mobility); most of them had never heard about it but, after an explanation, regarded it as useful. Situations at crossroads without traffic lights are often experienced as difficult. This applies to motorists as well as to cyclists and pedestrians. The motorists regarded the short merging lanes and traffic junctions/roudabouts specifically as difficult situations. Difficult situations that are often mentioned are crossroads with a poor view, insufficiently separated cycle paths, and cycle paths which are too narrow . Annoying behaviour of other road users which is mentioned frequently includes mopedists or cyclists who ride carelessly, motorists who keep too little distance, and motorists who drive too fast. The majority of the respondents claims to need more information about a number of subjects. These are especially: effects of physical ailments on road use, testing procedures, the BROEM course, and new or altered traffic rules. In most cases there is a preference for folder distribution, where sometimes it was specified that the folder should be addressed personally, easy to read (large letter), and be sent by a reputable organisation.
